Λιγα λόγια για την ΔΕΗ "μας"

Οι Δημόσιες Υπηρεσίες αναπτύχθηκαν στα εξελιγμένα κράτη της βορειοδυτικής Ευρώπης. Αρχικά μέσα από τη θέληση των ηγεμόνων στο να διαχειριστούν τα κοινά αγαθά σαν την προσωπική τους περιούσια. Βέβαια ο αρχαίος ελληνορωμαϊκός κόσμος γνώριζε την αρχή του δημοσίου αγαθού, διαχειριζόταν τους φόρους, έστηνε αμυντικές μηχανές και στρατούς. Το Βυζάντιο διαχειριζόταν τη δημόσια υγεία ιδρύοντας νοσοκομεία, αλλά η γενίκευση της ιδέας του κοινού αγαθού εμφανίζεται ολοκληρωμένη στους 17ο και 18ο αιώνα σε καθεστώτα της «ελέω θεού βασιλείας». Ο ηγεμόνας πεπεισμένος ότι αυτός αντιπροσωπεύει (ελέω θεού) το κοινό καλό διαχειρίζεται ότι αντιπροσωπεύει τον κοινό παρονομαστή της δημόσιας ζωής και των κοινών αγαθών. Η δικαιοσύνη φυσικά αποδιδόταν στο όνομα του ηγεμόνα, δηλαδή προστατευόταν πρωτίστως τα δικαιώματα του. Η Γαλλική επανάσταση επηρέασε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη (εκτός Ρωσίας) και έφερε γρήγορα στο προσκήνιο το εθνικό συμφέρον σχηματίζοντας τον εθνικό στρατό, την εθνική παιδεία, την εθνική οικονομία, ιδέες του Ναπολέων Βοναπάρτη ο οποίος κωδικοποίησε πρώτος τους κανόνες διοίκησης του δημοσίου συμφέροντος με ένα ρωμαϊκού τύπου κώδικα.
Σήμερα, η έννοια του δημοσίου αγαθού άλλαξε τελείως φύση. Στις έννοιες, φυσικό περιβάλλον, κοινωνική πρόνοια, ενέργεια, επικοινωνίες μεταφορές, (τα δημόσια οικονομικά προστίθενται εδώ και έναν αιώνα) οι υπηρεσίες, τα δικαιώματα του ατόμου, οι συνταγματικές ελευθέριες το δικαίωμα της ίσης απολαβής στην παιδεία, υγεία κτλ. Το κράτος έπαψε να έχει υπηκόους και αποτελείται από πολίτες.
Η Ελλάδα υπήρξε μια χώρα που δεν ανέπτυξε την δημόσια διοίκηση σε βαθμό που να συγκεντρώνει τον σεβασμό του κοινού. Από τα χρόνια της εποχής της πλατείας «Κλαυθμώνος» που η ιστορία μας λέει ολοκάθαρα τι συνέβαινε εκείνη την εποχή στην δημόσια διοίκηση. Ήταν πάντοτε περιβαλλόμενη από μηχανισμούς της καταπίεσης, εκμετάλλευσης και τα τελευταία χρόνια από ότι γνωστοποίειται και της διαφθοράς. Η έννοια της δημόσιας υπηρεσίας και η διαχείριση του κοινού αγαθού έχουν μια ουτοπική υφή στη χώρα μας, γι’ αυτό άλλωστε οι πολίτες είναι συνεχώς με την αντίληψη να ιδιωτικοποιηθούν οι δημόσιες υπηρεσίες ώστε να μπορέσει να υπάρξει ανάπτυξη στη χώρα. Ίσως η υπάρξη συναγωνιστικών υπηρεσιών φέρουν αναβάθμιση και ανάπτυξη.




Η επιχείρηση της Δ.Ε.Η αν δεν είναι η μεγαλύτερη δημόσια επιχείρηση αυτή την στιγμή στην Ελλάδα, τότε είναι στις πέντε πρώτες. Η εξάπλωση του ηλεκτρικού ρεύματος στην χώρα μας ξεκίνησε το 1889, παραγόταν και διανεμόταν από διάφορες εταιρίες μέχρι το 1950 και την δημιουργία της ΔΕΗ, με σκοπό να εξαπλώσει την ηλεκτρική ενέργεια ομοιόμορφα σε όλη τη χώρα και να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά τόσο στη βιομηχανία όσο και στο λιανεμπορικό κοινό. Οι τετρακόσιες εταιρίες μέχρι εκείνη την στιγμή δεν απέδιδαν ένα σωστό αποτέλεσμα όσο αφορά την ποιότητα της υπηρεσίας (με αρκετές διακοπές κατά την διάρκεια της ημέρας), όπως επίσης και το τελικό προϊόν κατέληγε να είναι μεγάλου κόστους. Σημείο σταθμός ήταν το 1956 όπου η εταιρία εξαγόρασε κάθε μονάδα παραγωγής και διανομής, έτσι σαν μια μεγάλη εταιρία ξεκίνησε την διαδικασία αξιοποίησης των εγχωρίων πηγών ενέργειας (κοιτάσματα λιγνίτη) καθώς και την αξιοποίηση υδάτινων πηγών με την κατασκευή υδροηλεκτρικών μονάδων (ότι πιο φιλικό προς το περιβάλλον εκείνη την περίοδο). Η φιλοσοφία λοιπόν ήταν να δημιουργηθεί μια εταιρία «για χάριν του δημοσίου συμφέροντος» με σκοπό την χάραξη μιας ενιαίας ενεργειακής πολιτικής.
Η ΔΕΗ ταξινομείται στις πρωτογενής δημόσιες υπηρεσίες που ελέγχεται άμεσα από το κράτος μέσο της ΔΕΚΟ, ή και κατ’ επέκταση απευθείας από την ίδια την κυβέρνηση με την απευθείας παρέμβαση του εκάστωτε πρωθυπουργού που ορίζει δικό του πρόεδρο εταιρίας, όπως τουλάχιστον συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Η ΔΕΗ, το 1998, προχώρησε σε μια θυγατρική την ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ έτσι ώστε να εκμεταλλευτεί τις καινούργιες συνθήκες που δημιουργούνταν από την Ε.Ε για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας μέχρι το 2007 και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας(επιπλέον αξίζει να σημειωθεί ότι η ΔΕΗ από το 2001 λειτουργεί σαν ανώνυμη εταιρία με όλα τα θετικά και αρνητικά). Με την καινούργια εταιρία θα μπορούσε να συμπράττει με ιδιώτες κατασκευαστές και παραγωγούς για την εκτέλεση έργων και να δικαιούται επιχορηγήσεις που δεν προβλέπονται για την μητρική εταιρεία. «Για το σκοπό αυτό η Διοίκηση μελετά την εμπειρία των ομοειδών εταιρειών στις άλλες χώρες της Ευρώπης και έχει αναπτύξει σχετικές προτάσεις. Στην παρούσα φάση οι προτάσεις αυτές αποτελούν αντικείμενο διαβούλευσης και το σχετικό ΣΧΕΔΙΟ Εισήγησης προς το Διοικητικό Συμβούλιο αποσκοπεί στην έγκριση για την εκπόνηση των σχετικών μελετών»[1] .Είναι σαφές από τα παραπάνω η επιθυμία και οι διαδικασίες προς την ιδιωτικοποίηση της.
Το στρατηγικό επιχειρησιακό σχέδιο ανάπτυξης της εταιρίας έρχεται να μας πληροφορήσει για το ακριβές πλάνο δραστηριοτήτων και κινήσεων για την ανάπτυξη της.[2] Σε αυτό το σχεδιασμό έχουν αναπτυχθεί οι βάσεις για τις καινούργιες συμφωνίες της εταιρίας που είναι η υπαρχή της ιδιωτικοποίησης. Είναι σαφές ότι υπάρχει μεγάλος προβληματισμός και αντιπαραθέσεις της επιχείρησης με τους συνδικαλιστές της εταιρίας. Οι αναφορές στις ηλεκτρονικές σελίδες και των δυο προαναφερθέντων, για το σχετικό θέμα μας δίνουν να καταλάβουμε το επίπεδο της κρισιμότητας της κατάστασης[3].
Οι συνεργασίες που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση είναι αυτή με την γερμανική εταιρία RWE , ENDESA HELLAS, EDISON HELLAS και της ελληνικής Χαλυβουργικής. Με κάθε μια από αυτές θα αναπτυχθούν διαφορετικού τύπου συνεργασίες όσο αφόρα μονάδες άνθρακος, λιγνίτη, φυσικού αερίου, Α.Π.Ε. και αναβάθμιση των παλαιών μονάδων. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν κάποιες αντιθέσεις οι οποίες δημιουργούν διάφορα ερωτήματα. Η δημιουργία μονάδων άνθρακα και λιγνίτη υπό ποίες προϋποθέσεις περιβαντολλογικές ξεκινούν, από την στιγμή που η Ε.Ε. έχει ορίσει ανώτατα όρια εκπομπής αερίων και συγκεκριμένες μονάδες είναι σίγουρο ότι θα είναι αρκετά ρυπογόνες[4]. Τίθεται ωστόσο το ερώτημα αν για την επίλυση του ενεργειακού πρόβληματος μιας χώρας, όπως η Ελλάδα, αρκεί η αντικατάσταση των υπαρχόντων μονάδων παραγωγής με μονάδες νέας γενιάς. Ο Χανς Πέτερ Σίφερ υποστηρίζει ότι για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών απαιτείται ένας συνδυασμός διαφόρων τρόπων παραγωγής ενέργειας. «Οι μονάδες παραγωγής με λιθάνθρακα αποτελούν μόνο ένα πυλώνα στην αντιμετώπιση ενεργειακών αναγκών. Το ζήτημα δεν είναι να επιλέξουμε μεταξύ του ενός ή του άλλου τρόπου παραγωγής ενέργειας. Πιστεύω ότι πρέπει να εξετάσουμε ένα συνδυασμό τους. Μεσοπρόθεσμα για τα επόμενα 100 με 150 χρόνια ο λιθάνθρακας θα είναι μια αποδοτική, προσιτή και προπαντός φιλική προς το περιβάλλον πηγή ενέργειας. Για το λόγο αυτό κρίνουμε την κατασκευή καινούργιων ηλεκτροπαραγωγών μονάδων λιθάνθρακα νέας τεχνολογίας ως απαραίτητη».Προσωπικά είμαι πεπεισμένος ότι θα πρέπει να δοθεί βάρος μόνο στις ΑΠΕ μορφές παραγωγής ενέργειας.
Η ΔΕΗ ανακοίνωσε σχετικά μνημόνια για επικείμενες συνεργασίες που αφορούν την επιλογή του στρατηγικού της σχεδίου, η ανάγκη να ενδυναμωθεί απέναντι στον έντονο ανταγωνισμό την οδηγεί σε μορφές συνεργασίας δυο τύπων [5].Είναι φανερό ότι θα υπάρξουν μορφές ιδιωτικοποίησης, μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης και εργολαβική ανάθεση δραστηριοτήτων σε ιδιωτικούς φορείς. Συνεπώς σε διάφορους ιδιωτικούς ομίλους, ετοιμάζεται να ανοίξει η διοίκηση της επιχείρησης τις πύλες της, μέσω της δημιουργίας νέων μονάδων σε πρώτη φάση.
Πρόκειται για τις δυο νέες μονάδες λιθάνθρακα που σκοπεύει να κατασκευάσει η ΔΕΗ από κοινού με την RWΕ. Αυτό προκύπτει από ανακοίνωση της επιχείρησης που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της και ουσιαστικά προαναγγέλλει τους σχεδιασμούς της διοίκησης να προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση των νέων μονάδων παραγωγής ρεύματος, παρά τις έντονες αντιδράσεις των εργαζομένων στην επιχείρηση και των κομμάτων της αντιπολίτευσης και το τοπικών κοινωνιών.

Από την επίσημη σελίδα της ΔΕΗ
Α.Συνεργασία-ΔΕΗ-RWEΤο εξεταζόμενο Μνημόνιο Συνεργασίας με την RWE προβλέπει την κατασκευή και λειτουργία δύο ανθρακικών μονάδων συνολικής ισχύος 1.600 MW (2 Χ 800MW), που θα ενταχθούν στο Σύστημα το 2012. Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει αυτή η συνεργασία είναι:
Οι δύο μονάδες είναι σύγχρονης τεχνολογίας με δυνατότητα δέσμευσης και αποθήκευσης του CO2.
Η έναρξη λειτουργίας τους θα πραγματοποιηθεί 2-3 χρόνια ενωρίτερα, λόγω της δυνατότητας άμεσης έναρξης της κατασκευής τους.
Η ΔΕΗ θα αποκτήσει τεχνογνωσία στον τομέα λειτουργίας λιθανθρακικών μονάδων.
Με τη λειτουργία της νέας ξεχωριστής εταιρείας θα τεθούν οι βάσεις για τον εξαγωγικό προσανατολισμό της στη ΝΑ Ευρώπη και σε άλλες όμορες χώρες.

Ένα μέρος των μετοχών θα μεταβιβαστεί σε πρώτη φάση λόγω του μονοπωλιακού καθεστώτος. Έτσι διασφαλίζεται η εύνοια της υπηρεσίας προς το κοινωνικό σύνολο (κρατώντας τις κοινωνικές ισορροπίες) και η προώθηση των στόχων της δημόσιας υπηρεσίας μέσω της προώθησης που επιφέρει η αποτελεσματικότητα της εν μέρει ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης. Επίσης σημαντική διάσταση έχει ποιος θα αναλάβει την διοίκηση της επιχείρησης, στην συγκεκριμένη περίπτωση διαφαίνεται ότι το management θα παραχωρηθεί τουλάχιστον για τις νέες μονάδες κατασκευής.
Η αλήθεια είναι ότι σαν λογική δεν με βρίσκει αντίθετο, αλλά η βασική μου διαφωνία είναι ο τρόπος που προσπαθεί να κλειστεί μια τέτοιου τύπου συμφωνία με την μέθοδο δια περιφοράς στα μέλη του Δ.Σ[6]. Η διαχείριση μιας ιδιωτικής εταιρίας θα φέρει μια καλύτερη αποτελεσματικότητα της προσφερόμενης υπηρεσίας, αρκεί το κράτος να μπορέσει να εξασφαλίσει τα συμφέροντα του κοινού. Στην δεύτερη περίπτωση με βάση τον μειοδοτικό και πλειοδοτικό διαγωνισμό πάλι με βρίσκει σύμφωνο. Η ανάθεση ορισμένων δραστηριοτήτων μπορεί να αποφέρει σημαντικά ωφέλει όπως μείωση κοστολογίου της παρεχόμενης υπηρεσίας, μεγαλύτερες ανταγωνιστικές συνθήκες, μεγαλύτερο εύρος πελατολογίου όπως αναφέρεται στο μνημόνιο συνεργασίας με την Χαλυβουργική.
Συνεργασία ΔΕΗ-ΧαλυβουργικήςΤο εξεταζόμενο Μνημόνιο Συνεργασίας με τη Χαλυβουργική προβλέπει την κατασκευή και λειτουργία σταθμού συνδυασμένου κύκλου Φυσικού Αερίου ισχύος 880MW, ο οποίος προβλέπεται να ενταχθεί στο Σύστημα το 2011. Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει αυτή η συνεργασία είναι:
Η Χαλυβουργική διαθέτει δική της άδεια παραγωγής.
Ο νέος σταθμός θα βρίσκεται στη Νοτιοδυτική πλευρά του Λεκανοπεδίου Αττικής, του μεγαλύτερου κέντρου κατανάλωσης της χώρας, στο οποίο υπάρχει έντονη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Θα ενισχυθεί η επάρκεια και ευστάθεια ολόκληρου του Νότιου Συστήματος
Από την επίσημη σελίδα της ΔΕΗ



Η μόνη αρνητική θέση που μπορεί να υπάρξει σε όλη την διαδικασία είναι οι πιθανές συνεργασίες τέτοιου τύπου, στο επίπεδο της παρεχόμενης υπηρεσίας στο μέλλον. Για την συγκεκριμένη εταιρία είμαι καθησυχασμένος ότι πραγματικά μπορεί να προσφέρει ένα καλό προϊόν, αλλά στο μέλλον η πιθανότητα συνεργασίας με κάποια άλλη εταιρία πρέπει να εξεταστεί διεξοδικά. Διάφορα μνημόνια και προτάσεις εξετάζονται και θα εξετάζονται στο μέλλον, αυτό όμως που θα πρέπει να προσεχθεί είναι η διατήρηση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στο κράτος ή εξισορρόπηση και πρόγνωση μέσω θεσμοθετήσεων στην μη συγκέντρωση κεφαλαίων από μικρό αριθμό επενδυτών ή ενός ιδιώτη. Διότι θα μιλάμε για ένα μονοπώλιο ιδιωτικού τύπου και συσσώρευση δύναμης σε λίγους. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτό είναι το χειρότερο σενάριο που θα μπορούσε να δημιουργηθεί.
Τα στοιχεία του πίνακα από το βιβλίο του ΕΑΠ( Οικονομικά Δημόσιων Υπηρεσιών, τόμος Δ σελ.138 ) μας επιτρέπουν να καταλάβουμε ότι ή ΔΕΗ είναι μέσα στις τρείς πιο κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις, γιατί λοιπόν να την ιδιωτικοποιήσουμε, ποιος ό λόγος; Σαφώς και μετά το πέρας το Ολυμπιακών Αγώνων και την επιτυχία της δύσκολης αποστολής (στήριξη του φορτίου) της γιατί να προχωρήσουμε σε μια τέτοια κίνηση, γιατί την θέλει το κράτος;
Μια βασική αδυναμία των δημόσιων επιχειρήσεων είναι η «τεχνολογική αναποτελεσματικότητα», δηλαδή μια κατάσταση στην οποία η επιχείρηση δεν εκμεταλλεύεται πλήρως του συντελεστές παραγωγής ώστε να μειώσει το κοστολόγιο της παρεχόμενης υπηρεσίας. Οι βασικότεροι λόγοι για την ύπαρξη αυτής της κατάστασης και ειδικά στην χώρα μας είναι η έλλειψη ατομικών κινήτρων, η μισθολογική κατάσταση και η μονιμότητα. Συνεπώς σε μια κοινωνία που εξελίσσεται και οι νέες συνθήκες επιβάλουν αποτελεσματικότερες διοικητικές δραστηριότητες για κερδοφορία της κάθε επιχείρησης ίσως είναι μονόδρομος η ιδιωτικοποίηση. Προσωπική μου εκτίμηση σε αυτό το λόγο ιδιωτικοποίησης είναι θεμιτή, κάθε προσπάθεια για την μεγαλύτερη κερδοφορία είναι σωστή, αλλά ίσως αν υπήρχε δημιουργία ατομικών κινήτρων και λήξη του καθεστώτος μονιμότητας, με σωστή και επαγγελματική αντιμετώπιση από την Διοίκηση (κράτος) ίσως δεν χρειαζόταν καμία ιδιωτικοποίηση. Η δυνατότητα διαχείρισης μια τέτοιας επιχείρησης βοηθάει στην άσκηση οικονομικής αλλά και κοινωνικής πολιτικής του κράτους. Η κερδοφορία της με ένα σωστό management είναι σίγουρη[7], συνεπώς μπορεί να ενισχύει το κρατικό προϋπολογισμό, να καλύπτει πιθανά ελλείμματα, αλλά να διαμορφώνει και κοινωνική πολιτική βοηθώντας στις πληθωριστικές τάσεις σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή.
Η θεωρία όμως από την πράξη απέχουν αρκετά, προφανώς οδεύουμε προς ιδιωτικοποίηση με βασικούς στόχους την βελτίωση της αποτελεσματικότητας από τεχνολογικής απόψεως και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απέναντι σε άλλες εταιρίες. Την μείωση του μεγέθους του ευρύτερου δημόσιου τομέα σε συνάρτηση με την συγκράτηση των μισθολογικών αυξήσεων ή κατ’επέκταση ασφαλιστικών ρυθμίσεων. Είναι γεγονός τις μέρες αυτές και κατανοητό από όλους η «δύναμη» των εργαζομένων της ΔΕΗ απέναντι στο κοινό. Τεράστια προβλήματα έχουν δημιουργηθεί από την στιγμή της έναρξης της απεργίας τους σε επαγγελματίες αλλά και ιδιώτες με της συνεχείς διακοπές ρεύματος[8].
Τέλος ο έλεγχος άλλα και θεσπίσει κανόνων όπως έχει προαναφερθεί είναι βασικά στοιχεία που πρέπει να διασφαλίσει η δημόσια επιχείρηση πριν την τελική συμφωνία. Εντολέας και εντολοδόχος έχουν ορισμένους στόχους τους οποίους θέλουν να προωθήσουν, η κάθε πλευρά έχει τις δίκες τις απόψεις και θα πρέπει αυτές να συνυπάρξουν, ο εντολέας παίζει και το ρόλο του ελεγκτή αν οι διαφορές ενέργειες του εντολοδόχου αντιπροσωπεύουν τους στόχους τους οποίους έθεσαν μαζί. Με αυτό το σκεπτικό η ΔΕΗ θα πρέπει να δημιουργήσει τα κίνητρα στις συγκεκριμένες εταιρίες να έχουν αυξημένη αποτελεσματικότητα και μείωση κόστους παραγωγής μέσα από ελεγχόμενο τιμοκατάλογο προϊόντων.
Μπροστά στην πρόκληση και στις εξελίξεις θα πρέπει να υπάρξουν σωστές αποφάσεις. Προσωπικά είμαι υπέρμαχος των ΑΠΕ και πιστεύω ότι είναι ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσει να παραμείνει ο άνθρωπος πάνω στο πλανήτη γη. Οσο αφορά την ιδιωτικοποίηση καλύτερη δυνατή λύση κατά την προσωπική μου εκτίμηση είναι οι εργολαβικές συμφωνίες υπό το πρίσμα της κεντρικής διοίκησης – κράτος για να ελέγχεται η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας και φυσικά επένδυση μόνο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Τώρα τη να πούμε για τις επαναλαμβανόμενες αυξήσεις, τα συμπεράσματα δικά σας

ΑΠΕ -Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας